บทพากย์เอราวัณ

บทพากย์เอราวัณ

ผู้แต่ง

พระบาทสมเด็กพระพุทธเลิศหน้านภาลัย

พระนามเดิม คือ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอิสรสุนทร “ฉิม”

จุดมุ่งหมายในการแต่ง

สำหรับแสดงโขน

ลักษณะการแต่ง

กาพย์ฉบัง  ๑๖

ลักษณะคำประพันธ์ 

-  ๑  บทมี  ๓  วรรค  แบ่งเป็นวรรคแรก  ๖  คำ  วรรคสอง  ๔  คำและวรรคสาม  ๖  คำ

-  ใน  ๑  บท  มีสัมผัสบังคับ  ๑  แห่ง  คือ 

                    คำสุดท้ายของวรรคแรกสัมผัสกับคำสุดท้ายของวรรคสอง

-  มีสัมผัสระหว่างบทอยู่ที่คำสุดท้ายของบทแรกกับคำสุดท้ายของวรรคแรกของบทต่อไป

   *** หมายเหตุ

                    

                     สีแดง หมายถึง สัมผัสระหว่างวรรค

                     สีน้ำเงิน หมายถึง สัมผัสระหว่างบท

เนื้อเรื่องย่อ

อินทรชิตลูกของทศกัณฐ์กับนางมณโฑ เดิมชื่อรณพักตร์ เรียนวิชาศิลปศาสตร์ ณ สำนักฤาษีโคบุตร ภายหลังเรียนมนต์ชื่อมหากาลอัคคี สำหรับบูชาพระเป็นเจ้าทั้งสามแล้ว ก็ไปนั่งภาวนาอยู่จนครบ  ๗ ปี พระเป็นเจ้าเสด็จมาพร้อมกันทั้งสามองค์

พระอิศวร ประทานศรพรหมาสตร์ และบอกเวทแปลงตัวเป็นพระอินทร์

พระพรหม ประทานศรนาคบาศ และให้พรเมื่อตายบนอากาศ ถ้าหัวขาดตกลงพื้นดินให้กลายเป็นไฟบรรลัยกัลป์ ต่อเมื่อได้พานทิพย์ของพระพรหมมารองรับ จึงจะไม่ไหม้

พระนารายณ์ ประทานศรวิษณุปาณัม

ครั้งหนึ่งทศกัณฐ์ให้รณพักตร์ไปปราบพระอินทร์  เมื่อรบชนะพระอินทร์ ทศกัณฐ์จึงให้ชื่อใหม่ว่า อินทรชิต แปลว่า มีชัยชนะแก่พระอินทร์

เมื่อศึกติดลงกา อินทรชิตทำพิธีชุบศรพรหมาสตร์ แต่ไม่สำเร็จ เพราะทศกัณฐ์บอกข่าวการตายของกุมภกรรณ อินทรชิตจึงออกรบโดยแปลงกายเป็นพระอินทร์ และให้การุณราชแปลงเป็นช้างเอราวัณอันงดงามเมื่อทัพพระลักษณ์เห็นก็เคลิบเคลิ้มหลงกล อินทรชิตจึงแผลงศรนาคบาศถูกตัวพระลักษณ์และทัพวานร